Het gregoriaans speelt in de Maria Vespers van Claudio Monteverdi een opmerkelijke rol. De vespers, het kerkelijk avondgebed bij zonsondergang, vormden het muzikale hoogtepunt van de katholieke liturgie. Vooral op kerkelijke feestdagen werden zij met grote luister gevierd. Muzikale hoofdschotel van de vesperliturgie vormen vijf psalmen en het afsluitende Magnificat.
Zo zijn de vijf psalmen, de hymne Ave maris stella en het Magnificat in deze vespers volgens een uit de Middeleeuwen stammende compositietechniek geschreven, de polyfone stijl over een cantus firmus (een ‘vast gezang’). Zo’n cf-thema werd door Monteverdi telkens in een prachtige meerstemmige verpakking gehuld. Als men bedenkt dat de essentie van een vesperdienst bestaat uit psalmodiërende declamaties, het snelle reciteren van een tekst op eenvoudige psalmtonen, vers na vers onveranderlijk herhaald, kan men stellen dat het componeren van een polyfone vespers op cantus firmi een echte ‘tour de force’ is.
Gregoriaans gezang in oude handschriften
De vorm van de Maria Vespers is ontleend aan de katholieke liturgie. Ter illustratie hiervan worden de vijf psalmen zowel in- als uitgeleid door een bijbehorend gregoriaans antifoon (beurtzang), die zowel tekstueel als muzikaal telkens een verbindende functie heeft. Daarnaast wordt het Magnificat ingeleid door de antifoon Sancta Maria, succurre miseris. Officieel liturgisch bestemd voor het feest van Onze-Lieve-Vrouw van Smarten, momenteel weer aansluitend bij de actualiteit van ons huidige tijdsgewricht. Al deze authentieke gregoriaanse antifonen worden tijdens het concert gezongen door de Cantores Sancti Gregorii onder leiding van Jan Janovcik.
Gregoriaans manuscript
Het ensemble Cantores Sancti Gregorii werd in 2013 door Jan Janovcik opgericht als een experimenteel artistiek platform voor de uitvoeringspraktijk van vroege muziek. Het ensemble specialiseert zich in geestelijke en religieuze muziek met een bijzondere focus op Gregoriaanse gezangen en op Gregoriaans geïnspireerde polyfonie.
In het bewustzijn van de onuitputtelijke kracht van inspiratie die gevonden kan worden in schoonheid en traditie, streeft het ensemble altijd naar een presentatie van geestelijke muziek in een liturgische context, existentieel-historisch, zowel in concertvorm als in een liturgieviering. Het ensemble bestaat uit zangers die niet bang zijn de schoonheid op onverwachte plekken te zoeken, aandacht geven aan zowel zorgvuldige studie en gebruik van historische bronnen als aan een instinctieve en onderbewuste benadering in improvisatie en ornamentatie. In de uitvoering van het gregoriaans en middeleeuwse en renaissance polyfonie, muziek die veelal in gewelddadige tijden is ontstaan, zoekt het ensemble naar een interpretatie die mannelijk en sterk van karakter is.
Jan Janovcik ensemble Cantores Sancti Gregorii
In 2014 trad Cantores Sancti Gregorii tijdens het Canto Aperto Festival in Sint-Truiden op en ook in de Fabulous Fringe serie van het Festival Oude Muziek in Utrecht, waar zij de winnaars van de publieksprijs werden. Hierna volgden andere optredens, onder meer in Den Haag, Utrecht en Amsterdam. Het ensemble is voor de uitvoering van de Maria Vespers als volgt samengesteld: Jan Janovcik, Isaac Alonso de Molina, David Alonso de Molina en Karel Barten.
Leider Jan Janovcik komt uit Slowakije en studeerde in Praag zowel theologie als muziek (zang en gamba). Aan het Fontys Conservatorium in Tilburg behaalde hij in 2015 zijn Master of Music in Oude Ensemblezang.
Tekst: Geert van den Dungen
Meer informatie over de uitvoering van de Maria Vespers door het Bachkoor Brabant:
Maria Vespers – Claudio Monteverdi vrijdag 18 december 2015, 20:00 uur
Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk Kerkplein 2, Breda
Bachkoor Brabant
Barokorkest Florilegium Musicum
Solisten:
Deborah Cachet – sopraan
Kerlijne Van Nevel – sopraan
Lior Leibovici – tenor
Sebastian Brouwer – tenor
Robert-Jan Agricola – bas
Erik Van Nevel – bas
Gregoriaanse gezangen door Cantores Sancti Gregorii onder leiding van Jan Janovcik.
Dirigent: Geert van den Dungen
Entreeprijs, inclusief programmaboekje en consumptie:
– eerste rang / middenschip: € 25,00 en
– tweede rang / zijbeuken: € 20,00.
Kaarten voor dit concert zijn te bestellen via de pagina Contact en kaarten. Hier vindt u ook meer informatie over de bestelprocedure. Donateurs van het Bachkoor Brabant worden per brief op de hoogte gesteld van dit concert. Zij hebben de mogelijkheid om gereserveerde plaatsen te bestellen. Zie ook Vrienden van het Bachkoor Brabant.
De kaarten zijn eveneens verkrijgbaar bij de deelnemers aan dit project en bij onze vaste voorverkooppunten:
Vrije Boekhandel
Veemarktstraat 40, Breda
VVV Breda
Grote Markt 38 & Willemstraat 17-19, Breda
Wijnhuis Oktober
Wilhelminastraat 52 | hoek Baronielaan, Breda
Hier uitsluitend contante betaling mogelijk.