Op 13 maart aanstaande voert het Bachkoor Brabant de Brockes Passion uit, een aanrader voor liefhebbers van de Matthäus en de Johannes Passion van J.S. Bach.
In de bespiegelende en beschrijvende poëzie van Brockes, die soms heftige agitaties en emoties kan oproepen, lag voor de componisten de kans om met name de aria’s een operamatige behandeling te geven, die stilistisch ver af stond van de meer afstandelijke protestantse kerkmuziek. Ook Johann Sebastian Bach (1685-1750) was op de hoogte van de Brockes Passion-versies van Händel, Telemann en Keiser. Bach waardeerde hun muziek ten zeerste. Hij woonde een uitvoering van Telemanns Brockes Passion in Leipzig bij, die hem inspireerde tot het schrijven van zijn Johannes Passion. Geruime tijd later kopieerde hij eigenhandig een groot gedeelte van Händels Brockes-versie en voerde het werk zeer waarschijnlijk in 1747 in Leipzig uit, een jaar later gevolgd door een combinatie van de versies van Keiser en Händel. De dramatische geladenheid in Bachs passies is terug te voeren op de dramatische eigenschappen die hij eerder in de Brockes Passion ontdekt had.
Bach door Andy Warhol
Brockes nam voor de recitatieven teksten uit alle vier de evangeliepassages over Jezus’ lijden en sterven en begint zijn libretto met het Laatste Avondmaal. Natuurlijk zijn er ook dialogen met Jezus, Judas, Petrus en Pilatus. Opmerkelijk is het duet van Maria en Jezus, op weg naar de Calvarieberg. De fictieve personifiërende karakters van de Dochter van Zion en van de Gelovige Ziel observeren het lijdensverhaal en becommentariëren het ook. Het koor zingt turba-koren, waarin het de reacties en de mening van het volk weergeeft. Daarnaast zingt het meer poëtische teksten en enkele koraalzettingen, die qua opzet flink van die van Bach verschillen. De aria met koor Eilt, ihr angefochtnen Seelen (bij ons concert in Telemanns versie) vinden we later terug in Bachs Johannes Passion.
Evenals in ons huidig tijdsgewricht was er in de eerste decennia van de achttiende eeuw sprake van een groeiende voorliefde voor muzikaal-literaire reflecties op het lijdensverhaal van Jezus Christus. Deze kon afwijkend van de bestaande liturgische tradities uiteenlopende vormen aannemen. Zo schreef een hofpredikant in Gotha naar aanleiding van een uitvoering van de Brockes Passion in 1725: “Deze geschiedenis wordt met zoveel toewijding gepresenteerd, dat Christus levensecht geportretteerd wordt voor de ogen van de toehoorders en te midden van hen opnieuw gekruisigd lijkt te worden.” Daar werd nieuwe muziek geschreven op teksten waarin het lijdensverhaal grensoverschrijdend werd geparafraseerd met alle beschikbare middelen van die tijd.
Gebeurt dit nu drie eeuwen later niet weer op veel grotere schaal? Dit begon een halve eeuw geleden met de film Il Vangelo secondo Matteo van Pasolini, in 2004 uitmondend in The Passion of the Christ van Mel Gibson. In ons land heeft Bachs Mattäus Passion een eigentijdse tegenhanger gekregen in de jaarlijkse populaire televisie-evenementen van The Passion. Hieruit blijkt een welhaast universele behoefte aan medeleven met de lijdende mens, met Jezus Christus als een tijdloos icoon hiervan.
Tekst: Geert van den Dungen
Concert:
Bachkoor Brabant
zondag 13 maart 2016, 15.00 uur
Martinuskerk Breda-Princenhage
Barokorkest Accademia Amsterdam
Solisten:
Adriaan De Koster – tenor/Evangelist
Jussi Lehtipuu – bas/Christus
Andrea Tjäder – sopraan
Oscar Verhaar – countertenor
Sebastian Brouwer – tenor
Dirigent: Geert van den Dungen
Entreeprijs: € 22,50, inclusief programmaboekje en consumptie.
Kaarten voor dit concert zijn vanaf februari 2016 te bestellen via de pagina Contact en kaarten. Hier vindt u ook meer informatie over de bestelprocedure. Donateurs van het Bachkoor Brabant worden per brief op de hoogte gesteld van dit concert. Zij hebben de mogelijkheid om gereserveerde plaatsen te bestellen. Zie ook Vrienden van het Bachkoor Brabant.